聖書ギリシア語の夕べ

日本聖書神学校の聖書ギリシア語通信講座でコイネー・ギリシア語を勉強しています

13)ギリシア語の名詞(辞書の見方と格変化) 17

 

辞書の見方(名詞)

 

 λόγος ,   ου ,  ὁ 

 単数・主格、単数・属格の語尾、定冠詞(単数・主格)

 単数・主格が見出し語、単数・属格の語尾で変化形が分かる。

 定冠詞で性別が分かる。

 

 この単語は、語尾の形(単数・属格)がουなので、Ο変化の名詞と分かる。また定冠詞から男性名詞と分かる。そのため以下のように変化する。

 

 <単数>

 主格  ὁ     λόγος

 属格 τοῦ  λόγου

 与格 τῷ    λόγῷ

 対格 τὸν   λόγον

 呼格           λόγε

 <複数>

 主格 οἱ        λόγοι

 属格 τῶν    λόγων

 与格 τοῖς   λόγοις

 対格 τοὺς  λόγους

 呼格            λόγοι

 

 名詞につく定冠詞は名詞の変化に伴い変化する。

 定冠詞は呼格にはつかない。

 

 定冠詞

 <単数> 男性  女性 中性 

 主格          ὁ         ἡ         τό

 属格         τοῦ     τῆς       τοῦ

 与格         τῷ       τῇ       τῷ

 対格         τόν      τήν      τό

 <複数>

 主格          οἱ         αἱ        τά

 属格        τῶν      τῶν     τῶν

 与格        τοῖς      ταῖς     τοῖς

 対格        τούς     τάς       τά

 

 語尾の変化は、男性、女性、中性の別はないが、男性名詞多い形、女性名詞に多い形などある。また中性名詞は主格と対格の語尾が同じ形になる。

 

名詞の変化形

 

<A変化(第一変化名詞)>

 単数・主格の語尾がης, ας, η, αで終わる名詞。

 ほとんどが女性名詞。

 

 ης形

 προφήτης,  οῦ ,  ὁ ( 預言者

 <単数>

 主格    ὁ     προφήτης

 属格 τοῦ    προφήτου

 与格 τῷ     προφήτῃ

 対格 τὸν    προφήτην

 呼格      προφῆτα

 <複数>

 主格  οἱ     προφῆται

 属格 τῶν  προφητῶν

 与格 τοῖς  προφήταις

 対格 τοὺς προφῆτας

 呼格          προφῆται

 

 ας形

 νεανίας ,  οῦ ,  ὁ ( 若者 )

 <単数>

 主格  ὁ       νεανίας

 属格 τοῦ    νεανίου

 与格 τῷ      νεανίᾳ

 対格 τὸν    νεανίαν

 呼格            νεανία

 <複数>

 主格 οἱ      νεανίαι

 属格 τῶν   νεανίων

 与格 τοῖς  νεανίαις

 対格 τοὺς νεανίας

 呼格           νεανίαι

 

 η形

 γραφή ,  ῆς ,  ἡ ( 書物 )

 <単数>

 主格   ἡ    γραφή

 属格 τῆς  γραφῆς

 与格 τῇ    γραφῇ

 対格 τὴν  γραφήν

 呼格         γραφή

 <複数>

 主格 αἱ      γραφαί

 属格 τῶν  γραφῶν

 与格 ταῖς  γραφαῖς

 対格 τὰς   γραφάς

 呼格          γραφαί

 

 α形( αの前が ε, ι, ρ のもの )

 οἰκία ,  ας ,  ἡ ( 家 )

 <単数>

 主格    ἡ     οἰκία

 属格 τῆς    οἰκίας 

 与格 τῇ      οἰκίᾳ

 対格 τὴν    οἰκίαν

 呼格           οἰκία

 <複数>

 主格   αἰ      οἰκίαι

 属格 τῶν    οἰκίῶν

 与格 ταῖς    οἰκίαις

 対格 τὰς     οἰκίας

 呼格            οἰκίαι

 

 α形 ( αの前が ε,ι, ρ 以外のもの)

 δόξα ,  ης ,  ἡ ( 栄光 )

 <単数>

 主格   ἡ     δόξα

 属格 τὴς   δόξης

 与格 τῇ     δόξῃ

 対格 τὴν   δόξαν

 呼格          δόξα

 <複数>

 主格 αἱ       δόξαι

 属格 τῶν   δοξῶν

 与格 ταῖς   δόξαις

 対格 τὰς    δόξας

 呼格           δόξαι

 

 

 <O変化(第二変化名詞)>

 単数・主格の語尾が ος,  ον になる変化形。

 男性名詞、中性名詞に多い。

 

 λόγος ,   οῦ ,  ὁ ( ことば )

 <単数>        

 主格  ὁ       λόγος

 属格 τοῦ   λόγου

 与格 τῷ     λόγῷ 

 対格 τὸν   λόγον

 呼格            λόγε

 <複数>

 主格 οἱ        λόγοι

 属格 τῶν   λόγων

 与格 τοῖς   λόγοις

 対格 τούς  λόγους

 呼格           λόγοι

 

 νήσος,  οῦ,  ἡ ( 島 )

 <単数>

 主格  ἡ      νήσος  

 属格 τῆς   νήσου

 与格 τῇ     νήσῳ

 対格 τὴν   νήσον

 呼格           νήσε

 <複数>

 主格 αἱ      νήσοι

 属格 τῶν  νήσων

 与格 ταῖς  νήσοις

 対格 τὰς   νήσους

 呼格           νήσοι

 

 βιβλίον,  οῦ,  τό ( 本 )

 <単数>

 主格 τὸ   βιβλίον

 属格 τοῦ   βιβλίου

 与格 τῷ     βιβλίῳ

 対格 τὸ   βιβλίον

 呼格           βιβλίε

 <複数>

 主格 τὰ      βιβλία

 属格 τῶν   βιβλίων

 与格 τοῖς    βιβλίοις

 対格 τὰ.     βιβλία

 呼格           βιβλία

 

 

<子音変化(第三変化名詞)>

 語幹が母音 α, ο 以外で終わる名詞。

 基本的に語幹は子音で終わる。

 ごくまれに ι, υ で終わるものがある。

 

第三変化名詞の語幹の見方

 単数・属格から -ος をとったもの。

 

語幹の終わりの子音が以下のどれかで変化形が変わる。

 流音子音: ν ρ ( λ μ )

 黙音子音: κ γ χ ( π β φ ) τ δ (θ)

 歯擦子音: σ

   母音: ι υ

 ( )はごく少数。

 

 語幹 αἰων  流音子音νで終わる。

 αἰών,  ῶνος ,  ὁ ( 時代 )

 <単数>

 主格    ὁ      αἰών

 属格 τοῦ     αίῶνος

 与格 τῷ      αἰῶνι

 対格 τὸν     αἰῶνα

 呼格            αίών

 <複数>

 主格  οἰ       αίῶνες

 属格 τῶν    αἰώνων

 与格 τοῖς    αἰῶσι

 対格 τοὺς   αἰώνας

 呼格             αἰῶνες

 

 語幹 ἐλπίδ  黙音子音δで終わる。

 ἐλπίς ,  ίδος ,  ἡ( 希望 )

 <単数>

 主格   ἡ      ἐλπίς

 属格 τῆς    ἐλπίδος

 与格 τῇ      ἐλπίδι

 対格 τὴν    ἐλπίας

 呼格           ἐλπί

 <複数>

 主格  αἱ      έλπίδες

 属格 τῶν   ἐλπίδων

 与格 ταῖς   ἐλπίσι

 対格 τὰς    ἐλπίδας

 呼格           ἐλπίδες

 

 語幹 ὄνοματ  黙音子音τで終わる。

 ὄνομα ,  ατος ,  τό ( 名前 )

 <単数>

 主格 τὸ     ὄνομα

 属格 τοῦ   ὀνόματος

 与格 τῷ    ὀνόματι

 対格 τὸ     ὄνομα

 呼格          ὄνομα

 <複数>

 主格 τὰ      ὀνόματες

 属格 τῶν    ὀνομάτων

 与格 τοῖς    ὀνόμασι

 対格 τὰ      ὀνόματες

 呼格            ὀνόματες

 

 語幹 πατερ  流音子音ρで終わる。

 πατήρ ,  τρός ,  ὁ ( 父 )

 <単数>

 主格   ὁ     πατήρ

 属格 τοῦ   πατρός

 与格 τῷ     πατρί

 対格 τὸν   πατέρα

 呼格           πάτερ

 <複数>

 主格 οἰ      πατέρες

 属格 τῶν   πατέρων

 与格 τοῖς  πατράσι

 対格 τοὺς πατέρας

 呼格           πατέρες

 

 語幹 μήτερ  流音子音ρで終わる。

 μήτηρ ,  τρός ,  ἡ ( 母 )

 <単数>

 主格 ἡ      μήτηρ

 属格 τῆς  μητρός

 与格 τῇ    μητρί

 対格 τὴν  μητέρα

 呼格          μῆτερ

 <複数>

 主格   αί      μητέρες

 属格 τῶν    μητέρων

 与格 ταῖς    μητράσι

 対格 τὰς     μητέρας

 呼格             μητέρες

 

 語幹 άνερ  流音子音ρで終わる。

 ἀνήρ ,  δρός ,  ὁ ( 男 )

 <単数>

 主格   ὀ      ἀνήρ

 属格 τοῦ    ἀνδρός

 与格 τῷ      ἀνδρί

 対格 τὸν    ἄνδρα

 呼格           ἄνερ

 <複数>

 主格   οἱ      ἄνδρες 

 属格 τῶν    ἀνδρῶν

 与格 τοῖς    ἀνδράσι

 対格 τοὺς   ἄνδρας

 呼格             ἄνδρες

 

 語幹  ἔθνεσ  歯擦子音σで終わる。

 ἔθνος ,  ους ,  τό ( 国民 )

 <単数>

 主格 τὸ       ἔθνος

 属格 τοῦ    ἔθνους  ( ἔθνεσ -ος)

 与格 τῷ      ἔθνει      ( ἔθνεσ -ι)

 対格 τὸ      ἔθνος

 呼格            ἕθνος

 <複数>

 主格 τὰ      ἔυνη       ( ἔθνεσ -α )

 属格 τῶν   ἔθνῶν     ( ἔθνεσ -ων )

 与格 τοῖς   ἕθνεσι  ( ἔθνεσ -σι )

 対格 τοὺς  ἔθνη       ( ἔθνεσ -α )

 呼格            έθνη       ( ἔθνεσ -α )

 ( )は本来の変化形。εσ またはσが落ちて実際形になる。

 

 語幹  πόλι  母音のιで終わる。

 πόλις ,  έως ,  ἡ ( 都市 ) 

 <単数>

 主格   ἡ      πόλις

 属格 τῆς    πόλεως

 与格 τῇ      πόλει

 対格 τὴν    πόλιν

 呼格           πόλι

 <複数>

 主格 αἰ      πόλεις

 属格 τῶν   πόλεων

 与格 ταῖς   πόλεσι

 対格 τὰς    πόλεις

 呼格              πόλεις

 

 語幹  βασιλευ  母音のυで終わる。

 βασιλεύς ,  έως ,  ὁ ( 王 ) 

 <単数>

 主格    ὁ      βασιλεύς

 属格 τοῦ     βασιλέως

 与格 τῷ      βασιλεῖ

 対格 τὸν     βασιλέα

 呼格            βασιλεῦ

 <複数>

 主格 τὰ       βασιλεῖς

 属格 τῶν    βασιλέων

 与格 τοῖς    βασιλεῦσι

 対格 τοὺς   βασιλεῖς

 呼格               βασιλεῖς